„Struktura i ewolucja komet i innych drobnych ciał Układu Słonecznego”
25 – 27 X 2002 Kraków
Rozpoczęcie konferencji nastąpiło w piątek 25 października o godzinie 16-tej. Konferencję otworzył Prezes PTMA, dr Henryk Brancewicz witając wszystkich przybyłych. Po przedstawieniu planu konferencji przystąpiono do prezentacji fotografii komet, wykonanych przez członków SOK. Szczególny podziw wzbudziły ręcznie prowadzone zdjęcia komet wykonane przez obserwatorów z Lublina. Przygotowane plakaty ozdabiały salę konferencyjną przez cały czas trwania konferencji.
W sobotę o godzinie 10:00 wszystkich zebranych przywitał Prezes PTMA, dr Henryk Brancewicz, wyrażając zadowolenie z jej ponownego zorganizowania i licznie zgromadzonych uczestników. Prezes zwrócił uwagę, że jest to pierwsza konferencja SOK, na której z przyczyn zdrowotnych zabrakło wybitnego znawcy problematyki kometarnej, dra Krzysztofa Ziołkowskiego. Telefonicznie złożono nieobecnemu prelegentowi życzenia szybkiego powrotu do zdrowia oraz wyrażono nadzieję spotkania na kolejnej, V Konferencji SOK planowanej na 2003 r.
Część naukową Konferencji rozpoczął referat dra Macieja Winiarskiego (Obserwatorium Astronomiczne UJ, Kraków) p.t. „Fotometria komet”. Prelegent szczegółowo opisał metodologię profesjonalnych pomiarów jasności komet, szczególną uwagę zwracając na pojawiające się problemy. Referat wykazał znaczenie miłośniczych ocen wizualnych, uzupełniających niejednokrotnie pomiary profesjonalne, a niekiedy nawet umożliwiających ich weryfikację.
Kolejnym prelegentem był mgr Paweł Kankiewicz (Obserwatorium Astronomiczne UAM, Poznań), którego referat pt. „Ewolucja orbit małych ciał Układu Słonecznego” poruszał problem ewolucji orbit komet, planetoid i meteoroidów zwłaszcza w aspekcie ich potencjalnego zderzenia z Ziemią. Omówiono także ewolucję obiektów z Pasa Kuipera. Prelegent dokonał genetycznego powiązania orbit wszystkich opisywanych obiektów. Zwrócił także szczególną uwagę na problem błędów w wyznaczaniu orbit. Po krótkiej przerwie dr Tomasz Ściężor (Politechnika Krakowska, Kraków) w referacie pt. „Damoklidy” opisał niewielką, aczkolwiek niezwykle interesującą grupę obiektów, stanowiącą „brakujące ogniwo” łączące obiekty z Pasa Kuipera i tzw. centaury z kometami. Prelegent przedstawił także wyniki przeprowadzonych w SOK PTMA obserwacji damoklida P/2001 OG108 .
W kolejnej prelekcji pt. „Pluton, Quaoar, Charon, Ixion, Varuna – planetoidy czy komety?” mgr Marek Kubala (Politechnika Krakowska, Kraków) dokonał przeglądu zewnętrznych obszarów Układu Słonecznego z uwzględnieniem najnowszych odkryć. Prelegent zastanawiał się, czy odkrywane obecnie obiekty należy zaliczyć do planetoid, czy też może do komet?
W dyskusji, która rozgorzała po wymienionych trzech referatach zgodzono się z tym, że charakter obiektów w Układzie Słonecznym jest funkcją ich masy, zawartości substancji lotnych i odległości od Słońca. Komety są przykładem niewielkich ciał o dużej zawartości substancji lotnych zbliżających się do Słońca.
Po przerwie obiadowej o godz.16 rozpoczęła się sesja popołudniowa. Na wstępie dr Henryk Brancewicz przywitał przybyłego specjalnie na konferencję światowej sławy badacza orbit kometarnych, prof. dr hab. Grzegorza Sitarskiego (Centrum Badań Kosmicznych, Warszawa), który następnie wygłosił referat pt. „Polskie badania ruchów komet i planetoid”. Na szerokim tle historycznym prelegent przedstawił polski wkład do analizy orbit kometarnych. Prelegent opisał także zastosowanie rachunku krakowianowego do obliczeń orbit.
W dyskusji poruszono problem dokładności obliczeń położenia komety na orbicie, zwłaszcza w aspekcie potencjalnego zderzenia z Ziemią.
Wieczorem wszyscy uczestnicy Konferencji udali się do Obserwatorium UJ „Fort Skała”.
Zwiedzono sam fort, będący unikalnym zabytkiem XIX w. sztuki fortyfikacyjnej oraz wystawę meteorytów, zawierającą wiele rzadkich okazów, w tym historyczne polskie meteoryty Łowicz i Pułtusk. Pogodne niebo pozwoliło na pokazanie uczestnikom wycieczki obiektów takich jak gromada kulista M13 czy mgławica planetarna M57 przez teleskop systemu Maksutowa o średnicy 35 cm. Dla wielu było to pierwsze zetknięcie z niebem widzianym „na żywo” przez większy teleskop. Dzięki uprzejmości Dyrekcji Obserwatorium dzień mogliśmy zakończyć wspólną dyskusją przy grillu i herbatce. Niedziela, trzeci i zarazem ostatni dzień konferencji poświęcona była problemom amatorskich obserwacji komet.
Jako pierwszy wystąpił gość zagraniczny konferencji, Martin Popek (SMPH, Czechy) z referatem „Vizualní pozorování komet slabích 14m viz”. Prelegent przedstawił plon swoich kilkuletnich obserwacji słabych komet oraz omówił możliwości obserwacyjne miłośników astronomii w Czechach. Dodatkowo przedstawił także aktualny stan badań nad strukturami uderzeniowymi na Ziemi ze szczególnym uwzględnieniem takich struktur na terenie Czech, Niemiec i Polski. Prelekcja była bogato ilustrowana.
Kolejnym prelegentem był przewodniczący SOK, dr Tomasz Ściężor (Politechnika Krakowska, Kraków), który wygłosił referat pt. „Źródła problemów w ocenianiu jasności komet”. Referat poswięcony był analizie nadsyłanych do SOK obserwacji komet w aspekcie najczęściej popełnianych błędów przy ocenie jasności tych obiektów. W trakcie dyskusji, która rozgorzała po opisanych referatach przedstawiciele bardzo aktywnej „grupy lubelskiej” SOK: Leszek Marcinek i Adam Kisielewicz przekazali swoje doświadczenia dotyczące wykonywania fotografii komet. Podkreślono wagę doboru właściwych materiałów fotograficznych oraz sposobów wywołania dla osiągnięcia pożądanych wyników. Zwrócono także uwagę na konieczność dodefiniowania używanej przy opisie komety wielkości DC (stopnia kondensacji), proponując stworzenie komputerowego modelu tej wielkości.
Konferencja zakończyła się o godzinie 14. Była to kolejna udana i owocna konferencja SOK!
Sprawozdanie opracował dr Tomasz Ściężor